Marvin Minsky, Allen Newell आणि Herbert Simon AI चे आद्य संशोधक

 1. Marvin Minsky – कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा तत्त्वचिंतक

मूलभूत माहिती:

जन्म: 9 ऑगस्ट 1927, न्यू यॉर्क, अमेरिका

मृत्यू: 24 जानेवारी 2016

व्यवसाय: संगणक शास्त्रज्ञ, AI संशोधक, लेखक

प्रमुख योगदान:

Marvin Minsky हे MIT (Massachusetts Institute of Technology) येथे AI Lab चे सह-संस्थापक होते.

त्यांनी मानवी मेंदू कसा विचार करतो याचा अभ्यास करून तो संगणकात कसा उतरवायचा यावर काम केले.

त्यांनी "Society of Mind" हे सिद्धांत मांडले — यामध्ये माणसाचे मन हे लहान-लहान एजंट्स (sub-programs) चे समूह असते असा विचार आहे.

ते मानवी मेंदू आणि यंत्रमानव यांच्यातील संबंध** उलगडण्याचा सतत प्रयत्न करत होते.

साहित्य आणि विचार:

त्यांचे "The Society of Mind" आणि "The Emotion Machine" हे ग्रंथ AI व मानसशास्त्रावर आधारित आहेत.

AI मध्ये मानवी इमोशन्स, तर्कशुद्ध विचार, आणि कल्पकता कशी आणायची यावर त्यांनी संशोधन केले.

महत्त्व:

AI ला "मानवी सारखा" बनवण्यासाठी Marvin Minsky यांची विचारसरणी मूलगामी ठरली.

ते AI च्या सैद्धांतिक पाया मध्ये खूपच महत्त्वाचे नाव आहेत.

 

2. Allen Newell – AI व Cognitive Science मधील पथदर्शक

मूलभूत माहिती:

जन्म: 19 मार्च 1927, सैन फ्रान्सिस्को, अमेरिका

मृत्यू: 19 जुलै 1992

व्यवसाय: संगणक शास्त्रज्ञ, AI संशोधक, मानसशास्त्रज्ञ

प्रमुख योगदान:

Allen Newell हे AI, मानसशास्त्र (cognitive psychology) आणि मानवी वर्तन अभ्यासणाऱ्या संशोधनाच्या अग्रभागी होते.

त्यांनी Herbert Simon यांच्यासोबत AI च्या सुरुवातीच्या सॉफ्टवेअर प्रोग्राम्स विकसित केले.

महत्त्वाचे कार्य:

त्यांनी Logic Theorist (1956) नावाचा पहिला "AI प्रोग्राम" तयार केला — जो मानवासारखा तर्क लावू शकत होता.

नंतर त्यांनी General Problem Solver (GPS) ही प्रणाली तयार केली, जी मानवी मेंदू प्रमाणे समस्या सोडवण्याचे मॉडेल होते. 

त्यांनी संगणकाला केवळ नियमांवर आधारित निर्णय न घेता, माणसासारखे निर्णय घेण्याची क्षमता देण्याचा प्रयत्न केला.

3. Herbert A. Simon – निर्णय सिद्धांत आणि AI तज्ञ

मूलभूत माहिती:

जन्म:15 जून 1916, मिलवॉकी, अमेरिका

मृत्यू: 9 फेब्रुवारी 2001

व्यवसाय: अर्थशास्त्रज्ञ, मानसशास्त्रज्ञ, संगणक शास्त्रज्ञ

बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व:

Simon हे नोबेल पुरस्कार विजेते अर्थशास्त्रज्ञ होते (1978).

त्यांनी मानवाचे निर्णय घेण्याचे तंत्र (Decision Making Theory) संगणकात कसे उतरवायचे हे दाखवले.

त्यांनी "Bounded Rationality" ही संकल्पना मांडली — माणूस नेहमी सर्वोत्तम निर्णय घेत नाही, तर "पुरेसा चांगला" निर्णय घेतो.

AI क्षेत्रातील कार्य:

Allen Newell यांच्यासोबत त्यांनी Logic Theorist व GPS या प्रोग्राम्स तयार केले.

त्यांनी मानवी बुद्धीचे संगणकीकरण (computer simulation of human thinking) हे AI साठी महत्त्वाचे ध्येय मानले.

पुरस्कार व सन्मान:

Turing Award (1975) – संगणक विज्ञानातील सर्वोच्च पुरस्कार

Nobel Prize in Economics(1978) – कृतीशील निर्णय घेण्याच्या अभ्यासासाठी