IBM Deep Blue vs Garry Kasparov (1997): संगणक विरुद्ध बुद्धिमत्ता

Garry Kasparov: शतरंजाचा सम्राट

👶 जन्म व पार्श्वभूमी:

• पूर्ण नाव: Garry Kimovich Kasparov

• जन्म: 13 एप्रिल 1963, बाकू, सोव्हिएत युनियन (आजचे अझरबैजान)

• बालपणापासूनच त्यांची बुद्धिमत्ता आणि शतरंजातील चतुराई प्रसिद्ध होती.

🏆 व्यावसायिक कारकीर्द:

• 1985 साली अवघ्या 22 व्या वर्षी, Kasparov जगातील सर्वात तरुण शतरंज वर्ल्ड चॅम्पियन झाले.

• त्यांनी 1985 ते 2000 पर्यंत 15 वर्षे जागतिक विजेतेपद टिकवले – हा एक विक्रम आहे.

• Kasparov हे आधुनिक काळातील सर्वश्रेष्ठ शतरंजपटू म्हणून ओळखले जातात.

⚔️ Deep Blue संदर्भात:

• त्यांनी 1996 मध्ये Deep Blue ला हरवले होते.

• मात्र 1997 मध्ये हार झाल्यानंतर ते म्हणाले,“I could feel – I could smell – a new kind of intelligence across the table.”

📚 नंतरची वाटचाल:

• त्यांनी 2005 मध्ये व्यावसायिक शतरंजमधून निवृत्ती घेतली.

• ते एक लेखक, वक्ते, आणि राजकीय कार्यकर्ते झाले.

• त्यांनी अनेक AI, मानवी बुद्धिमत्ता, आणि तंत्रज्ञानावर आधारित पुस्तके लिहिली आहेत.

IBM Deep Blue vs Garry Kasparov (1997): संगणक विरुद्ध बुद्धिमत्ता

🧠 Deep Blue म्हणजे काय?

• Deep Blue हा IBM कंपनीने तयार केलेला सुपरकॉम्प्युटर होता.

• त्याला विशेषतः शतरंज खेळण्यासाठी प्रोग्राम केले होते.

• त्यामध्ये:

  • 200 मिलियन चालांचे विश्लेषण प्रति सेकंद

  • Deep Search Algorithm

  • Opening Book Database (प्रारंभिक चालींसाठी माहिती)

  • Endgame Tablebase (शेवटच्या टप्प्याचे अनुमान)

• हार्डवेअर: PowerPC आधारित 30 संगणक युनिट्स

• सॉफ्टवेअर: प्रगत चाल-आधारित निर्णय प्रणाली

Kasparov vs Deep Blue: ऐतिहासिक सामना

🔹 पहिली लढत: 1996 (फिलाडेल्फिया)

• Kasparov ने जिंकली (4-2)

• Deep Blue चा हा एक प्रायोगिक प्रयत्न होता.

• Kasparov ने संगणकाच्या मर्यादा ओळखून विजय मिळवला.

🔹 दुसरी लढत: 1997 (न्यूयॉर्क)

• 6 गेम्सची लढत:

  • गेम 1: Kasparov विजयी

  • गेम 2: Deep Blue विजयी (इतिहासातील पहिला विजय AI चा!)

  • गेम 3–5: बरोबरी

  • गेम 6: Deep Blue ने सहज विजय मिळवला

• अंतिम निकाल: Deep Blue 3.5 vs Kasparov 2.5

• पहिल्यांदाच संगणकाने शतरंजच्या जागतिक विजेत्याला अधिकृत सामन्यात हरवले

या विजयाचे महत्त्व:

1. AI चा आत्मविश्वास वाढवणारी घटना:

• Deep Blue ने दाखवले की संगणक फक्त गणित नव्हे, तर बुद्धिमत्तेच्या खेळातही मानवी पातळीवर पोहोचू शकतो.

2. Computational Power + Domain Knowledge = यश:

• AI फक्त ताकदवान असला तरी योग्य प्रशिक्षण आणि "domain knowledge" आवश्यक असते.

 3. मानवी सभ्यता व विचारांची पुनर्विचारणा:

• Kasparov ने नंतर कबूल केले की "ही लढत केवळ एका खेळाची नव्हती, तर संपूर्ण मानवी गर्व विरुद्ध यंत्रे याची होती."

---

त्यानंतर काय घडले?

• IBM ने Deep Blue प्रकल्प 1997 मध्ये Garry Kasparov या जागतिक शतरंज विजेत्यावर विजय मिळवल्यानंतर बंद केला, कारण त्यांनी त्यांचा प्रमुख उद्देश – संगणकीय बुद्धिमत्ता मानवी बुद्धिमत्तेपेक्षा श्रेष्ठ ठरू शकते हे सिद्ध करणे – यशस्वीपणे पूर्ण केला होता. हा संगणक अत्यंत खर्चिक व शतरंजपुरताच मर्यादित होता, त्यामुळे त्याचा व्यावसायिक वापर शक्य नव्हता. Kasparov यांनी मशीनला मानवी मदत मिळाल्याचा आरोप केल्याने काही वाद निर्माण झाले, ज्यामुळे IBM ने पुढील सामन्याची संधी नाकारली. तांत्रिक दृष्टिकोनातून AI चा प्रवास त्या टप्प्यावरून पुढे मशीन लर्निंग, डेटा सायन्स आणि क्लाउड AI कडे वळला, त्यामुळे Deep Blue चे विकासात पुढे फारसे योगदान राहिले नाही. परिणामी IBM ने हा संगणक विघटित करून त्याचा काही भाग संग्रहालयात ठेवला आणि प्रकल्प ऐतिहासिक यशावरच संपवला.